Hoe houd je als gemeente grip op de warmtelevering? Deze vraag lijkt wat ondergesneeuwd te raken bij alle vragen die op de gemeenten afkomen. Gemeenten zijn volop bezig met de energietransitie: zij hebben daarbij immers rol van 'regisseur', en een eenvoudige rol is dat duidelijk niet. Zo zal er voor (o.a.) onze verwarming straks geen gebruik meer kunnen worden gemaakt van het oude vertrouwde aardgas. Aangezien de behoefte aan warmte (wel) gewoon blijft bestaan, zullen er alternatieven moeten komen. En welke alternatieven dat moeten zijn, waar deze moeten komen en welke rol de gemeente hierin gaat spelen, zijn daarbij een aantal van de vele vragen die de (regisserende) gemeenten de komende tijd zullen moeten beantwoorden.

Begeleiding voor gemeenten
Wij vragen ons af of er in alle drukte ook wordt nagedacht over de governance? In zijn rapport 'Warm Aanbevolen' vestigt de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (het strategisch adviescollege voor regering en parlement, 'de Raad') hier kort de aandacht op. De Raad wil namelijk dat het Rijk gemeenten op dit punt gaat begeleiden. De Raad merkt op dat er - in de eerste fase van de transitie - naast extra overheidsmiddelen, een visie op de gemeentelijke governance nodig is. Daarbij merkt de Raad overigens meteen op dat er geen pasklare oplossing voorhanden is. De varianten bij warmtelevering zijn immers legio. Zo kan een gemeente een concessie verlenen, participeren in een warmtebedrijf, een publiek-private samenwerking starten etc. Om gemeenten te helpen met het maken van keuzes op dit punt, moet er volgens de Raad dan ook (op korte termijn) een visie met uitgangspunten voor de governance komen. Die visie moet vervolgens worden uitgewerkt tot een praktische handreiking die gemeenten houvast biedt bij alle mogelijke vormen van nieuwe infrastructuur: niet alleen voor warmte, maar ook elektriciteit en duurzaam gas.

Naar wij weten heeft de Minister nog niet gereageerd op de aanbevelingen van de Raad. De energietransitie is echter al in volle gang en nieuwe woningen mogen bijvoorbeeld al niet meer op aardgas worden aangesloten. Wij raden gemeenten dan ook aan om niet te wachten op de - reactie van de Minister en dan eventueel, bij een positieve reactie, de - handreiking, maar nu al goed na te denken over de governance. Wil de gemeente bijvoorbeeld een publiek-private samenwerking opzetten of participeren in een warmtebedrijf? Denk dan goed na over de inrichting en hoe de bevoegdheden binnen de samenwerking of het bedrijf worden verdeeld. Heeft de gemeente bijvoorbeeld een doorslaggevende stem voor beleidszaken of is dat juist ongewenst? En hoe moet omgegaan worden met eventuele extra investeringen?

Zo zijn er tal van vragen om ook nu al, betrekkelijk 'vroeg' in de transitie die gemeenten in goede banen zullen moeten leiden, goed over na te denken. AKD heeft meerdere publiek-private samenwerkingen en participaties, ook op het gebied van warmte(levering), begeleid.